ΤΟ ΣΤΕΚΙ ΜΑΣ: Μαΐου 2008

ΚΛΙΜΑ

Το κλίμα του νομού Ιωαννίνων έχει τα χαρακτηριστικά του κλίματος του εσωτερικού της Ηπείρου ,ηπειρωτικό, υγρό και τραχύ. Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζονται από το ανάγλυφο του εδάφους, με αποτέλεσμα στα ορεινά να επικρατούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα χαμηλές θερμοκρασίες. Η περιοχή χαρακτηρίζεται για τις έντονες βροχοπτώσεις, που θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα. Στα Ιωάννινα η μέση θερμοκρασία του Ιανουαρίου είναι 6,1°C και η απολύτως ελάχιστη έχει φθάσει τους – 9,9 °C , ενώ το καλοκαίρι έχει ανέβει στους 40°C. Οι βροχοπτώσεις είναι μεγάλες, κυμαινόμενες, μεταξύ 1000-1200 χλστ. στα χαμηλά, έως 2000 χλστ. στα ορεινά. Μεγάλη επίσης είναι η νέφωση.

Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα.

Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά του νομού Ιωαννίνων είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες. Το συγκεκριμένο μορφολογικό ανάγλυφο οφείλεται αφενός στη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής και αφετέρου στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη. Γεωλογικά, οι οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα, που αποτελούνται από ασβεστόλιθους, ενώ οι κοιλάδες είναι σύγκλινα, που αποτελούνται από φλύσχη.
Τον νομό Ιωαννίνων, εκτός από το οροπέδιο των Ιωαννίνων, διαρρέουν ποταμοί πλούσιοι σε νερά και με σχετικά ομοιόμορφη παροχή, γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές. Οι κοιλάδες των ποταμών έχουν και αυτές τη χαρακτηριστική διεύθυνση των οροσειρών, ενώ σε ορισμένες θέσεις κατευθύνονται εγκάρσια προς αυτές, ακολουθώντας συνήθως τεκτονικές γραμμές.
Ο νομός Ιωαννίνων είναι ένας από τους τέσσερις νομούς της Ηπείρου. Αποτελεί το μεγαλύτερο νομό της Περιφέρειας Ηπείρου. Καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα της Περιφέρειας και, λόγω θέσης, αποτελεί και ακριτικό νομό της χώρας. Ανατολικά ορίζεται από τους νομούς Κοζάνης και Τρικάλων, βόρεια από την Αλβανία, δυτικά από το νομό Θεσπρωτίας και νότια από τους νομούς Άρτας και Πρεβέζης. Η έκτασή του φτάνει τα 4.990 τ.χλμ .
Τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά, που προσδίδουν ιδιαίτερη φυσιογνωμία στο ανάγλυφο του νομού Ιωαννίνων, είναι οι ψηλές επιμήκεις οροσειρές και οι στενές κοιλάδες. Το μορφολογικό αυτό ανάγλυφο οφείλεται από τη μια στη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής και από την άλλη στη λιθολογική αντίθεση που υπάρχει μεταξύ των ασβεστολιθικών και των αργιλοψαμμιτικών πετρωμάτων του φλύσχη. Γεωλογικά, οι οροσειρές είναι κυρίως αντίκλινα που αποτελούνται από φλύσχη. Στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού αρχίζει, από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, η οροσειρά της Πίνδου με τον Γράμμο (2520 μ.), η οποία συνεχίζεται προς Ν με τα όρη Σμόλικας (2637 μ.), Βασιλίτσα (2249 μ.), Μαυροβούνι (2160 μ.) και, μετά το Μέτσοβο, ως νότια Πίνδος, με τον Λάκμο (Περιστέρι, 2295 μ.) και συνεχίζεται με τα Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα, 2469 μ.). Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις επιμήκεις οροσειρές, που διασχίζουν την περιοχή με ΒΔ - ΝΑ διεύθυνση: η πρώτη σχηματίζεται από τα όρη Δούσκος (Μερόπη, 2198 μ.) του οποίου το βόρειο τμήμα βρίσκεται στο αλβανικό έδαφος, Τύμφη (Γκαμήλα, 2497 μ.) και Μιτσικέλι (1810 μ.), η δεύτερη οροσειρά, που υψώνεται δυτικότερα της προηγούμενης και αρχίζει από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, σχηματίζεται από τα όρη Μακρύκαμπος (1672 μ.), Κασιδιάρης (1329 μ.), τα όρη Κουρέντων (1172 μ.) και Τόμαρο (Ολύτσικα, 1816 μ.), η τρίτη, που αρχίζει επίσης από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων – Θεσπρωτίας, αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά (Μουργκάνα, 1806 μ.) και συνεχίζεται με τα όρη του Σουλίου (1615 μ.).
Οι πεδινές περιοχές του νομού είναι ασήμαντες αφού καταλαμβάνουν μόνο το 3.3% της ολικής επιφάνειας. Ανάμεσα στις οροσειρές όμως δημιουργούνται ορισμένα οροπέδια, στα οποία έχουν αναπτυχθεί οι σπουδαιότεροι οικισμοί. Σημαντικότερο από αυτά είναι των Ιωαννίνων, στα δυτικά του κεντρικού τμήματος του Μιτσικελίου, με μέσο υψόμετρο 470 μ. Στο κέντρο του κλειστού αυτού οροπεδίου σχηματίζεται η λίμνη των Ιωαννίνων (Παμβώτιδα) (έκταση 22 τ.χλμ., μέγιστο βάθος 10,8 μ.). Βορειότερα βρίσκεται η τελματώδης έκταση της λίμνης της Λαψίστας, η οποία αποξηράνθηκε με τεχνητή αποχέτευση των υδάτων της στον Καλαμά.

Ποτάμια

Ο νομός διασχίζεται από ποταμούς πλούσιους σε νερά και ομοιόμορφη σχετικώς παροχή, γεγονός που οφείλεται στις πολλές βροχοπτώσεις και στην τροφοδοσία τους από καρστικές πηγές. Το νομό Ιωαννίνων διαρρέουν οι ποταμοί Άραχθος, Αώος, Βοϊδομάτης, Καλαμάς, Λούρος και Αχέροντας που πηγάζουν από τους ορεινούς όγκους, ενώ υπάρχουν επίσης αρκετοί χειμαροπόταμοι .Ο Άραχθος, από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ηπείρου με μήκος 143 χλμ., διασχίζει το ανατολικό τμήμα του νομού και κατευθύνεται στον Αμβρακικό κόλπο. Στα νερά του χύνονται οι παραπόταμοι Ζαγορίτικος, Βάρδας, Μετσοβίτικος και Καλαρρύτικος. Το βόρειο τμήμα του διαρρέει ο Αώος, με τους παραποτάμους του Σαραντάπορο και Βοϊδομάτη, που μετά από μια απόσταση 68 χλμ. μπαίνει στο Αλβανικό έδαφος και χύνεται στην Αδριατική θάλασσα. Ανάμεσα στο Μιτσικέλι και στον Κασιδιάρη ρέει ο Καλαμάς (Θύαμις), ο οποίος νότια του Κασιδιάρη στρέφεται προς δυτικά, ρέει εγκάρσια προς τις οροσειρές και μπαίνει στο νομό Θεσπρωτίας. Άλλος ποταμός ο Αχέρων , τροφοδοτείται από τα νερά της λεκάνης του Σουλίου . Τέλος ο ποταμός Λούρος πηγάζει από τον Τόμαρο και χύνεται στον Αμβρακικό κόλπο .
Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, δηλαδή η αρχαία Ελλοπία, με την ονομαστή λίμνη Παμβώτιδα , καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του νομού. Η λίμνη Παμβώτιδα έχει μήκος περίπου 7,5 χλμ., πλάτος 5 χλμ. και το βάθος της κυμαίνεται ανάμεσα στα 3-9μ. Παλαιότερα η λίμνη καταλάμβανε και το ΒΔ τμήμα του λεκανοπεδίου (λίμνη – έλος Λαψίστας), που αποξηράνθηκε και δόθηκε για γεωργική εκμετάλλευση.

ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ

Κλειστή Λεκάνη Ιωαννίνων Στην κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων συνολικής έκτασης 531 τετρ.χλμ, βρίσκεται η λίμνη Παμβώτιδα με έκταση 22 τετρ.χλμ, μέσης στάθμης 4,70 μ., μέγιστο βάθος 10,8 μ. και μέσο βάθος 4,23 μ. Οι βασικές πηγές παροχής ύδατος της λίμνης βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι αλλά και οι αποστραγγιστικές τάφροι του Κουτσελιού, της Λαγκάτσας και της Κοσμηράς. Παράλληλα λειτουργούν και οι καταβόθρες του λεκανοπεδίου, με κυριότερες αυτές του Ροδοτοπίου, της Μπάφρας και του Κουτσελιού. Οι πηγές που τροφοδοτούν τη λίμνη από το όρος Μιτσικέλι είναι της Ντραμπάτοβας (0.10 m3/sec), της Αμφιθέας (0.10 m3/sec), του Σαντινίκου (0.36 m3/sec), της Κρύας (0.43 m3/sec) και της Τούμπας (0.32 m3/sec). Άλλες πηγές μέσα στη λεκάνη των Ιωαννίνων είναι της Ασφάκας (0.185 m3/sec), της Λαψίστας (0.005 m3/sec), της Ελεούσας (0.038 m3/sec) και του Αγ. Ιωάννη (0.025m3/sec). Η λίμνη υπερχειλίζει προς την πλευρά του Περάματος και με θυροφράγματα ελέγχεται η στάθμη της. Η υπερχείλιση της οδηγείται από την κεντρική αποχετευτική τάφρο στην σήραγγα της Λαψίστας και μέσω αυτής στον ποταμό Καλαμά. Από την ίδια τάφρο αποστραγγίζεται και η υπολεκάνη Ελεούσας, Κρύας, και Λαψίστας.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Η ιστορία της πόλης θεωρείται ότι ξεκινά από το έτος 1082 μ.Χ., τότε που τα Ιωάννινα πολιορκήθηκαν από τους Νορμανδούς, που είχαν αρχηγό τους τον Βοημούνδο, γιο του Ροβέρτου Γυϊσκάρδου. Η πολιορκία αυτή κράτησε μόλις ένα χρόνο. Τον 14ο μ.Χ. αιώνα, όταν οι Σέρβοι κατέλαβαν την Ήπειρο, διοικητής των Ιωαννίνων διορίστηκε ο Πρελούμποβιτς (1349). Τον Οκτώβριο του 1431, εγκαθιδρύθηκε η τουρκική κυριαρχία που διήρκησε 482 έτη, μέχρι δηλαδή τον Φεβρουάριο του 1913.
Από τον 13ο αιώνα, τα Ιωάννινα ήταν μεγάλο πνευματικό κέντρο και η σημαντικότερη κοιτίδα του νεοελληνικού διαφωτισμού. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, διατηρήθηκαν οι μεγάλες Σχολές Ντίλιου και Φιλανθρωπικού, ενώ ιδρύθηκαν και πολλές άλλες, όπως ήταν η Σχολή Γκούμα ή Μεγάλη Σχολή, η Καπλάνειος, η Σχολή του ηγουμένου Επιφανίου ή Μικρή Σχολή, η Μαρουτσαία και η Ζωσιμαία. Στις Σχολές αυτές δίδαξαν επιφανείς λόγιοι, όπως ο Μεθόδιος Ανθρακίτης, ο Σπ. Τριανταφύλλου, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο γεωγράφος Μελέτιος κ.α. Επίσης, τα Ιωάννινα υπήρξαν η γενέτειρα πολλών εθνικών ευεργετών, όπως ήταν οι αδελφοί Μαρούτση, ο Νικόλαος Ζωσιμάς, η οικογένεια Φιλίππου, ο Γεώργιος Σταύρου κ.α.
Μεγάλη φυσιογνωμία της ιστορίας των Ιωαννίνων, αλλά και όλων των Βαλκανίων, ήταν ο Αλή Πασάς, αλβανικής καταγωγής, ο οποίος το 1788 αναγνωρίστηκε επίσημα από τον Σουλτάνο ως ημιαυτόνομος ηγεμόνας της ευρύτερης περιοχής Ηπείρου-Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας και πασάς των Ιωαννίνων. Ο Αλή Πασάς τράβηξε τη διεθνή προσοχή για σαράντα περίπου χρόνια, ενώ βοήθησε άθελά του στην προετοιμασία της ελληνικής επανάστασης του 1821.
Σήμερα, η πόλη των Ιωαννίνων αποτελεί σημαντικό εμπορικό και πνευματικό κέντρο της Βορειοδυτικής Ελλάδας και αποτελεί κόμβο οδικών συγκοινωνιών, αφού από εκεί περνούν οι κύριες οδικές αρτηρίες από τη Νότια Ελλάδα, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία.